Mạn Đàm Về Chuyện, Danh Hiệu Thôn Văn Hóa!!!

Mạn đàm về chuyện,

Danh Hiệu Thôn Văn Hóa!!!

Cách đây tám tháng…Ở đầu làng, từ tỉnh lộ 5 rẽ trái vào đường C có dựng lên một cổng với bảng đề: Thôn Văn Hóa. Phía sau cổng với dòng chữ: Nhân dân thôn 2 quyết tâm đoàn kết xây dựng Nông Thôn Mới. Hình như sự kiện này không làm người dân mấy quan tâm, và cũng không gây tiếng vang xôn xao cho cả Châu Sơn, mà ngay cả người dân Thôn 2 cũng chẳng mặn mọi gì với danh hiệu này.

Thú thật, tôi đã từng đi qua lại nhiều lần, nhưng cũng chẳng để ý nhìn. Phải một hôm, có người trong ấm nước mới bàn tán: Sao Thôn 2 có được danh hiệu Thôn văn hóa mà Thôn 3 mình không có? Có người bảo: Lẽ ra, cách đây hai năm Thôn 3 ta đã được phong Thôn văn hóa rồi, nhưng gần đến ngày, thì xẩy ra tệ nạn, cướp bóc, trấn lột…mà đành ngậm ngùi trượt mất danh hiệu. Nghe đâu, muốn được danh hiệu này cũng phải đạt nhiều tiêu chí, chứ không phải dễ dàng gì mà có được. Lẽ ra, người dân Thôn 2 phải vui mừng và hãnh diện chứ!

Tình cờ khi chụp hình cổng Thôn văn hoá Thôn 2, tôi gặp một lão ông đi ngang, và hỏi ý kiến của ông về cổng Thôn Văn Hóa, ông cười cười và trả lời:

– Thấy vui vui mắt, nhưng có nó hay không cũng chẳng có gì khác nhau, cuộc sống dân Thôn 2 vẫn thế.

Một lần khác, có người phát biểu:

– Nhà nước đưa “cái chiêu Thôn văn hoá” ra làm cái trò ruồi bu, trời ơi đất hỡi, chỉ là trò mỵ dân của cái mã tô vôi mà thôi, chứ thực chất nó chẳng tác động và ảnh hưởng gì đến đời sống người dân.

Một danh hiệu đẹp như thế mà chẳng người dân nào thích thú cả, xem ra, còn dị ứng với danh hiệu đó, tưởng cũng hơi bị lạ!

Hôm sau, tại một ấm nước mới ở thôn 2, khi cả ấm nước đang vui vẻ mạn đàm tếu táo về cổng Thôn văn hóa. Có người hỏi: không biết tại sao mà thôn hay xã lại chọn đầu đường C đặt cổng thôn văn hóa, trong khi thôn 2 có nhiều lối rẽ vào như đường A,B,D…? Người thì bảo: đây là con đường Cụt (vì bị cổng xứ chắn ngang), kẻ khác lại bảo: con đường Cùng, kẻ nọ bảo: con đường Cha..chỉ một đoạn đường thôn 2 mà có đến 3 cha (Linh mục). Phải chăng, vì những chữ C đó mà nhà nước chọn đường C này?

Sau khi nghe đàm tếu về cổng Thôn văn hóa, tôi hỏi:

– Đây là vấn đề nghiêm túc mà tôi muốn hỏi: các anh có ý kiến gì, khi Thôn 2 mình được vinh dự nhà nước phong tặng Thôn văn hóa?

Bầu khí ấm nước đang chuyện trò rôm rã, bỗng chùng xuống. Hình như họ chẳng mấy bận tâm về chuyện Thôn mình được tặng Thôn văn hoá, nên khi bị hỏi bất ngờ, mọi người ra vẻ do dự và dè dặt để trả lời.

Một lúc sau, có người khá uy tín trong ấm nước trả lời:

– Không nên có thì hay hơn, bởi trước đây không được phong tặng danh hiệu nầy thì chẳng lẽ, Thôn 2 không có văn hóa hay sao, mà phải đợi đến bây giờ Thôn 2 mới có văn hóa.

Câu trả lời nghe khá nghịch lý và bất ngờ, nhưng xem ra, điều nhận xét này cũng không phải là vô lý.

Một vị phụ huynh khác phát biểu:

– Chuyện này cũng bình thường thôi. Có hay không cũng không mấy ai quan tâm.

Và hình như cả ấm nước mới, ai cũng đồng tình về hai câu trả lời trên, để không có lời phản hồi nào khác.

Vừa lúc đó, có mặt ông Trưởng ban tự quản thôn 2(TBTQ), ông cho biết đôi điều: Cổng Văn Hóa Thôn 2 được khánh thành ngày 30/04/2013, với sự có mặt của UBND Xã Cư Ebur và ban tự quản thôn 2 chỉ để nghiệm thu. Kinh phí người dân Thôn 2 đóng góp 50% và nhà nước 50% (nghe đâu tổng kinh phí là 20 triệu ĐVN). Một sự kiện lớn như thế mà không có nghi thức lễ hội và cũng chẳng có nhân dân tham dự, tưởng chẳng lấy gì làm vinh dự cho Thôn 2!!??

Và tôi đặt câu hỏi với ông TBTQ Thôn 2:

– Muốn đạt được thôn văn hoá, cần phải có những tiêu chí nào? Và những tiêu chí đó có khó để các thôn đạt được không?

Ông ông TBTQ Thôn 2 cho biết:

– Muốn có được danh hiệu Thôn văn hóa, các thôn phải đạt từ 9 tiêu chí trở lên trong 19 tiêu chí chính của bộ đề ra. Xem ra muốn đạt Thôn văn hoá, không phải dễ dàng và đơn giản như người ta tưởng. Điều khó nhất là, phải giữ vững được danh hiệu Thôn văn hoá 5 năm trở lên, trong đó phải đảm bảo được an ninh trật tự, và tệ nạn xã hội…không được xẩy ra. Chính vì tiêu chí này mà Thôn 2 và Thôn 3 đến bây giờ mới được phong tặng Thôn văn hoá.

Sau đó ông TBTQ Thôn 2 đưa cho tôi 3 văn bản về Nông thôn mới và Thôn văn hoá.

Thôn Văn Hoá của Bộ tiêu chí Nhà nước gồm 19 tiêu chí sau:

Có quy hoạch nông thôn mới, Giao thông, Thuỷ lợi, Điện, Trường học, Giáo dục, Cơ sở vật chất văn hoá, Văn hoá, Chợ nông thôn, Bưu điện, nhà ở dân cư, Thu nhập, Hộ nghèo, Tỷ lệ lao động có việc làm, Hình thức tổ chức sản xuất, Y tế, Môi trường, Hệ thống chính trị XH vững mạnh, An ninh trật tự xã hội.

Thôn 2, và thôn 3 cùng đạt 9 tiêu chí:

2- Giao thông

4- Điện

8- Bưu điện

9- Nhà ở dân cư

11- Tỷ lệ hộ nghèo

12- Cơ cấu lao động

15- Y tế

18- Có đủ các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở

19- An ninh trật tự xã hội

Khi chúng tôi đối chiếu lại 9 tiêu chí của thôn 2 và 3 thì thấy không trùng khớp nhau một số tiêu chí gốc của bộ. Ví như, tiêu chí số 8 là Bưu điện, thì trong 19 tiêu chí của bộ, tiêu chí số 8 là Văn hoá. Nhà ở dân cư, tiêu chí 9, trong tiêu chí gốc số 9 là Chợ nông thôn…và còn một số tiêu chí khác không trùng khớp. Không hiểu do văn bản viết sai, hay có cách tính tiêu chí nào khác mà chúng tôi không được hay biết?!!

Ban đầu, khi ghi nhận Thôn văn hoá, chúng tôi chỉ nghĩ là Thôn 2 được phong tặng Thôn văn hoá mà thôi…Nhưng nghe ông TBTQ Thôn 2 bảo: Thôn 3 và thôn 6 xã Cư Ebur cũng được nhận thôn văn hoá, có giấy quyết định hẳn hoi…trong dịp này. Điều này, quả thật người dân Thôn 3 không ai hay biết. Ngay cả các ông Liên gia trưởng cũng chẳng hay biết, bảo sao người dân biết được. Nhưng điều chúng tôi đặt ra là, tại sao Thôn 3 không dựng cổng Thôn văn hoá? Trong xã chỉ mới có thôn 2 và thôn 6 có cổng Thôn văn hoá mà thôi.

Vậy thì thực sự, Thôn văn hoá có đáng để trân trọng, đáng tự hào cho người dân khi được phong tặng? Điều này, có lẽ nhà nước cũng nên xét lại vấn đề. Trước hết là, tại sao phải phong tặng Thôn văn hoá? Những tiêu chí trên, liệu có làm nên một Thôn văn hoá thực sự không? Ai là người thẩm định Thôn văn hoá? Nhà nước ư? Hay Chính quyền cấp Xã? Làm sao họ có thể thẩm định được Thôn Buôn Văn hoá, khi họ không sống giữa lòng dân, để hiểu biết về cuộc sống, văn hoá, xã hội…của Thôn Buôn đó.

Vốn dĩ hai từ Văn hoá tự thân nó đã nội hàm tính chất trừu tượng và phạm trù nó rộng lớn về nhân văn, vì thế không thể lấy những tiêu chí xã hội ra thẩm định được đâu là văn hoá, đâu là không văn hoá. Phải chăng, chính vì thế mà nhà nước đang dần đổi từ Thôn văn hoá ra Nông thôn mới??!!

Ngay cả việc phát bằng gia đình văn hoá qua Liên gia trưởng như những năm trước đây, khi chưa lên Thôn văn hoá, cũng chỉ là việc làm: cảm tính, thiên vị, thân quen mà thôi. Trong khi chính những vị liên gia đó, đã chắc gì có văn hoá, mà thẩm định kẻ khác. Kể cả chính quyền các cấp, cũng đã chắc gì đã có được đời sống văn hoá đúng nghĩa, để thẩm định Thôn Buôn văn hoá?

Phải chăng, người dân chẳng mặn mà gì khi Thôn Buôn mình được nhận Thôn văn hoá, vì ngay cả những danh hiệu lớn lao như: Công an nhân dân, mà cũng bắt người oan sai và đánh đập người dân bạo ngược…được đăng tải lên báo, mạng đầy rẫy thì còn gì là cao quý của danh hiệu Công an nhân dân nữa? Gần đây, Viện Kiểm Sát nhân dân và Toàn án nhân dân đã xử oan sai khi kết án chung thân ông Nguyễn Thanh Chấn. Người nhà đã kêu oan cả 10 năm không thấu trời, may mà tội phạm ra đầu thú mới giải oan được. Thế thì các cơ quan đó, đâu còn xứng đáng là người cầm cân nảy mức nữa. Rồi trong hàng ngũ Thầy thuốc nhân dân: bác sỹ thẩm mỹ viện Nguyễn Mạnh Tường đã ném nạn nhân Lê Thị Thanh Huyền xuống sông Hồng để phi tang, thì còn chi để nói nữa đây??? Nhà giáo nhân dân bức hiếp nữ sinh…Gian lận thi cử…Các bằng Tiến sĩ mà còn làm giả được…thì Thôn văn hoá là cái thá gì kia chứ?

Lên Thôn văn hoá rồi, sau đó trong Thôn liên tục xảy ra tệ nạn xã hội: đâm chém, cướp của giết người, mãi dâm, hút chích…liệu có phải gỡ bảng Thôn Văn hoá được chăng? Lúc đó mới thấy, phong tặng Thôn văn hoá là bất cập!!!

Câu trả lời chắc chắn phải dành cho các cấp Nhà nước mới có đủ thẩm quyền, còn người dân, chỉ cần thấy sự hờ hững, dị ứng…thì đã là câu trả lời đích đáng về Thôn Văn Hoá rồi.

Xét về nhiều mặt còn bất cập của việc phong tặng Thôn Văn Hoá, người viết xin được lấy câu trả lời của một người dân Thôn 2 về vấn đề này, để kết thúc chuyện mạn đàm:

“Không nên có thì hay hơn, bởi trước đây không được phong tặng danh hiệu nầy thì chẳng lẽ, Thôn 2 không có văn hóa hay sao, mà phải đợi đến bây giờ Thôn 2 mới có văn hóa”.

Châu Sơn choa